Hakaret Suçu
Hakaret suçu, Türk Ceza Kanunu’nun sekizinci bölümünde, ‘’Şerefe Karşı Suçlar’’ kısmında yer almaktadır. Kanunda hakaret suçu, ‘’Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi’’ nin cezalandırılacağı düzenlenmiştir. Belirtilen eylemleri gerçekleştiren failin ise üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılacağı belirtilmiştir.
Bu suçun faili herkes olabilmektedir. Suçun ilk maddede yazılan basit şekli şikayete tabi bir suç olup fiilin ve failin öğrenilmesinden itibaren 6 aylık şikayet süresi vardır.
Suçun mağdurları tarafından, karakol vasıtasıyla ya da adliyelerde yer alan Cumhuriyet Başsavcılıklarına sunulacak dilekçe ile şikayette bulunulabilir.
Önemle belirtmek gerekir ki aşağıda belirtilen nitelikli hallerin gerçekleşmesi durumunda suç şikayete tabi değildir. Savcılık kendiliğinden nitelikli hakaret suçuna ilişkin olarak soruşturma açabilir.
Gıyapta Hakaret
Türk Ceza Kanunu’nun 125. maddesinde gıyapta hakeret suçu da düzenlenmiştir. Yukarıda belirtilen eylemlerin gıyapta hakaret olarak kabulü ve faililin hakaret suçu uyarınca cezalandırılması için fiilin en az üç kişiyle ihtilat ederek işlenmesi gerektiği belirtilmiştir. Bu doğrultuda en az üç kişiyle ihtilat ederek gerçekleştirilmeyen eylem gıyapta hakaret olarak kabul edilmemekte ve kişi cezalandırılmayacaktır.
Sesli, Yazılı veya Görüntülü İletiyle Hakaret
Ceza Kanunu’nun hakaret suçuna ilişkin 125. maddesinin 2. fıkrasında, sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle hakaret içeren eylemin gerçekleşmesinin de üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılacağı belirtilmiştir. Son yıllarda tüm dünyada ve ülkemizde sosyal medya kullanımının yaygınlaşmasıyla hakaret suçuna ilişkin olan bu fıkra uyarınca sıklıkla cezalandırılmalar yaşanmaktadır.
Failler, anonim hesaplar ya da gerçek hesaplar üzerinden sosyal medya hesaplarından gerçekleştirdikleri eylemlerin cezalandırılmayacağını düşünmeksizin internet üzerinde hakaretler etmekteyken bu madde uyarınca cezalandırılmaları failler nezdinde oldukça caydırıcı olmuştur.
Konuyla ilgili olarak doktrindeki görüşler ve Yargıtayca verilen kararlar uyarınca da internet üzerinden gerçekleştirilen hakaret eylemleri sesli, yazılı veya görüntülü iletiyle hakaret suçunun işlenmesine sebep olmaktadır:
‘’Sosyal medya aracılığı ile işlenen hakaret suçu bakımından kişileri en çok endişelendiren söz konusu fiillerin kim tarafından gerçekleştiği ve bunun ispatı hususudur. Öncelikle hakaret niteliğindeki fiilin hangi bilgisayardan gerçekleştiği noktasında bilgi veren IP bilgisinin tespit edilmesi gerekmektedir. IP numarasının tespiti savcılık tarafından yapılacak inceleme ile ortaya çıkmaktadır. Merkezi Amerika Birleşik Devleti olan Facebook, twitter, instagram, youtube gibi sosyal paylaşım siteleri IP adreslerini 90 gün süreyle saklamaktadır. Adalet Bakanlığı Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğünün, “İnternet Ortamında İşlenen Suçlarda Uluslararası Ceza İstinabe İşlemleri” başlıklı yazısında yer verdiği, “ABD mevzuatına göre (18 U.S.C. § 2703 - f ) internet ortamında işlenen suçlara dair trafik bilgileri, yer sağlayıcılar veya erişim sağlayıcılar tarafından 90 gün süreyle saklanmaktadır. Bu süre içinde resmi otoritelerce başvurulduğunda anılan saklama süresine 90 gün daha ilave edilmektedir.” açıklamaları uyarınca bu sürelere dikkat edilerek IP adresinin tespit edilmesi ve delillerin toplanması gerekmektedir.’’ Yargıtay 12. Ceza Dairesi 2015/4151 E. 2016/259 K. Ve 13.01.2016 Tarihli Kararı
“Bir kimsenin kendi sosyal değeri hakkındaki duygu ve düşüncesinin ihlali, bir bireyin diğer bir bireye şeref kırıcı fiiller veya nitelikler yönelttiğinde gerçekleşir. Nitekim, bir kimseye bu tür fiiller isnat edilmesi veya nitelikler yakıştırılması o kimsede bir küçülme duygusu ve manevi acı doğurabilir. Bu, aynı zamanda kişinin sahip olduğu itibarı da yok edebilir veya azaltabilir. Bu itibarla, hakaret suçlarını öngören normlar tarafından korunan ve bu suçlar ile ihlal edilen, bir kimsenin kendi sosyal değeri hakkındaki duygusu ve toplumda sahip bulunduğu itibardır.” TOROSLU, Nevzat; Ceza Hukuku Özel Kısım, Ankara, 2012, s. 101
Nitelikli Hakaret Suçu
Hakaret içeren fiillerin, aşağıda yer alan şekillerde işlenmesi halinde suçun nitelikli şekilde işlendiği kabul edilir ve Mahkemelerce cezanın alt sınırı bir yıldan az olamayacak şekilde sanığın şüphelenmesine karar verilir:
Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı,
Dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklamasından, değiştirmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı,
Kişinin mensup bulunduğu dine göre kutsal sayılan değerlerden bahisle.
Kanunda ayrıca hakaret suçunun alenen işlenmesi hali de nitelikli hal olarak sayılmış ve alenen işlenen hakaret suçunda cezanın 1/6 oranında arttırılacağı düzenlenmiştir. Alenen hakaret suçunun işlenmesine ilişkin cezayı arttıran hal, sosyal medya hesaplarından yapılan aleni ve herkese açık olan paylaşımlarda da uygulanmakta ve failler daha fazla cezalandırılmaktadır.
Kanun’un 125. maddesinde son olarak, Kurul hâlinde çalışan kamu görevlilerine görevlerinden dolayı hakaret edilmesi hâlinde suçun, tek kişiye karşı değil kurulu oluşturan tüm üyelere karşı işlenmiş sayılacağı düzenlenmiştir.